BỐ GIÀ AI KHÉO ĐẶT TÊN?
Cần thấy, hai chữ “Bố Già” nổi danh đến mức vài năm trước, một ê-kíp làm phim tại xứ này đã đưa một câu chuyện xã hội trong xóm nhỏ lên màn ảnh rộng, dĩ nhiên không hề có chút hơi hướng Mafia Việt Nam nào và cũng chẳng có một nhân vật “cha đỡ đầu” làm trùm băng đảng nào - Cứ thế hốt bạc. Chắc chắn một điều họ cũng chẳng hiểu biết cho lắm về ý nghĩa hai chữ ấy, nguyên thủy là gì và ai đã đặt ra nó, nên người khác có quyền ngờ vực là họ cũng chẳng cần hỏi ý kiến của ai về quyền sử dụng hai chữ đó vào một câu chuyện lạ hoắc trên màn bạc. Trong khi, nhân vật được gán cho biệt danh “Bố Già” thật trong phim đó, lại chưa thực sự quá già và có tí oai quyền nào - Thành ra nghe hài hước. Cũng như phim Đất Rừng Phương Nam về sau, mặc nhiên có Thiên Địa Hội khuynh đảo đời sống xã hội từ miệt vườn ra thành thị. Nhưng xứ mình nó thế!
… Một buổi sáng tháng Chạp năm 1972, một người đàn ông gầy, mặt nhỏ choắt, mặc chiếc sơ-mi màu cháo lòng, tay áo thả dài xuống lấp cả hai bàn tay, bước vào tòa soạn Văn trên đường Phạm Ngũ Lão Sài Gòn. Lúc đó có 2 nhà văn Mai Thảo và Nguyễn Xuân Hoàng tại tòa báo. Ông Mai Thảo giới thiệu với ông Xuân Hoàng người vừa đến tên là Tú, tức Ngọc Thứ Lang, dịch giả cuốn Bố Già của Mario Puzo.
“Mình đi uống cà-phê đi!” - Mai Thảo rủ. Quán nhỏ nằm bên hông tòa soạn của bà Tư người Nam rất dễ tính, xởi lởi và hệch hạc. Bà vẫn thường cho nhiều nhà báo ghi sổ nợ để cuối tháng trả một lần cho tiện, mặc dù Xuân Hoàng ít khi được dịp trả, vì Bố già Vượng - Lại một “bố già” nữa trong làng xuất bản, cũng là người đỡ đầu cho tạp chí Văn - luôn luôn thanh toán hộ trước kỳ hạn.
Thường Xuân Hoảng vẫn quen ngồi uống cà-phê sáng ở quán Cái Chùa (La Pagode) với Huỳnh Phan Anh, Nguyễn Đình Toàn, chỉ hôm nào không ra đó, mới ăn sáng ở quán bà Tư. Ở đây không có gì khác hơn là bánh mì hột gà (ốp-la hay ô-mơ-lét) và cà-phê đen hay sữa. Quán nhỏ nằm bên hông nhà của một tiệm ảnh sát tòa soạn Văn, chỉ có hai ba chiếc ghế lèo tèo, loại ghế cao đóng bằng gỗ tạp.
Ngọc Thứ Lang ít nói. Ông Mai Thảo hôm đó cũng không nói nhiều. Chưa uống hết ly cà-phê, Ngọc Thứ Lang là người đứng dậy trước dợm bước đi, Mai Thảo đứng dậy theo và kín đáo dúi vào tay Ngọc Thứ Lang mấy tờ giấy bạc. Đó là lần đầu tiên và lần duy nhất Xuân Hoàng gặp dịch giả Bố Già - Ông không có cơ hội nào khác để gặp.
Xuân Hoàng đọc cuốn Bố Già bản tiếng Việt của Ngọc Thứ Lang và cuốn sách đã lôi cuốn ông mạnh mẽ. Thời gian đó ông đang thực hiện một loạt bài dưới tên Nhà Văn Ở Phút Nói Thật, phỏng vấn các ông Doãn Quốc Sỹ, Võ Phiến, Mai Thảo, Bùi Giáng, Viên Linh, Nguyễn Mạnh Côn… Bỗng nhiên sau hôm đó, Xuân Hoàng thấy muốn phỏng vấn một người dịch là Ngọc Thứ Lang.
Bố Già Nguyễn Đình Vượng, chủ nhiệm tờ Văn cười bảo: “Phỏng vấn chi người dịch Bố Già, cứ phỏng vấn trực tiếp Bố Già có hơn không?” - Bởi vì mọi người vẫn thường gọi ông là Bố Già. Tuy nhiên thời gian đó có quá nhiều việc phải làm nên Xuân Hoàng quên luôn chuyện đi tìm Ngọc Thứ Lang để hỏi, vì đâu ông ấy nắm bắt được cái ngôn ngữ kỳ lạ của thế giới Mafia như thế.
Cuộc chiến Việt Nam chấm dứt mà chính Xuân Hoàng vẫn chưa được xem phim Bố Già trên màn ảnh lớn. Bố Già Nguyễn Đình Vượng thì đã mất trước đó một năm. Gia đình, bạn bè thì đã ly tán. Cả thành phố chìm trong bóng tối. Xuân Hoàng quên mất Bố Già Mario Puzo. Ông cũng không nhớ có một người tên Ngọc Thứ Lang đã dịch cuốn Bố Già tuyệt hay.
Năm 1986, từ Bataan Phi Luật Tân đến Mỹ, tình cờ Xuân Hoàng được xem cuốn video Bố Già. Ông có cảm giác giống như ông Hoàng Hải Thủy, cuốn phim không lôi cuốn như khi đọc sách, mặc dù đó là một trong những tác phẩm lớn của điện ảnh Hoa Kỳ. Sự chờ đợi quá lâu đã làm tình cảm người ta nguội lạnh chăng? Xuân Hoàng không tin như thế. Bởi có những tác phẩm điện ảnh, như Bác Sĩ Zhivago, sau bao nhiêu năm, xem lại vẫn làm trái tim người ta rung động như mới ngày nào vừa gặp người đàn bà định mệnh Lara từ cuốn tiểu thuyết của Boris Pasternak bước lên màn ảnh. Khuôn mặt đam mê quyến rũ ấy cứ theo đuổi không ít người mãi suốt những tháng năm trong đời mình.
… Cho đến hôm Xuân Hoàng đọc một bản tin cho biết tác giả The Godfather đã qua đời hôm 1 tháng Bảy 1999 tại thành phố Bay Shore, New York, thọ 78 tuổi, làm ông nhớ lại hình ảnh người đàn ông gầy gò, chiếc sơ-mi màu cháo lòng, hai tay áo dài che lấp hai bàn tay, một buổi sáng nào đã bước vào tòa soạn tạp chí Văn trên đường Phạm Ngũ Lão. Bây giờ Ngọc Thứ Lang ở đâu, người dịch giả tài năng ấy?
Ông Hoàng Hải Thủy nói Ngọc Thứ Lang mất cách thời gian ấy cũng đã 20 năm rồi. Sau 1975, hai nhà xuất bản ở Việt Nam giành nhau in lại bản dịch Bố Già của ông Tú, giờ đây không phải trả tiền bản quyền người dịch nữa. Một nhà xuất bản Việt ở hải ngoại cũng đã in Bố Già và cũng miễn chi tiền bản quyền cho Ngọc Thứ Lang.
Mario Puzo, tác giả The Godfather, tiểu thuyết best-seller từng bán đến 21 triệu quyển, qua đời ở nhà riêng trong thành phố Bay Shore, New York, ngày Một tháng Bảy 1999, thọ 78 tuổi, có năm con, chín cháu. Ngọc Thứ Lang, dịch giả Bố Già, qua đời ở trại Lao Cải Phú Khánh năm 1979, chưa đầy 50 tuổi, không vợ, không con. Theo trí nhớ Hoàng Hải Thủy thì ông đã gặp Nguyễn Ngọc Tú tức Ngọc Thứ Lang, công tử Bắc Kỳ vào năm 1951 tại Sài Gòn. Đó là năm mà cả hai ông đều mới ở tuổi đôi mươi. Thế nhưng ở vào tuổi đó, Tú đã là người chơi trội hơn Hoàng Hải Thủy nhiều: Đánh roulette ở sòng bạc Kim Chung và hút thuốc phiện. Năm 1955, mới chừng 25 tuổi, Nguyễn Ngọc Tú đã kiếm được nhiều tiền. Ông in và bán quyển Tại Sao Tôi Di Cư cho Bộ Thông Tin chính phủ Việt Nam Cộng Hòa thời bộ trưởng Phạm Xuân Thái. Năm đó Nguyễn Ngọc Tú có trong tay cả trăm nghìn đồng, một số tiền rất lớn thời bấy giờ. Ông ăn diện như một tay chơi thứ thiệt, áo sơ-mi hàng nhập từ Paris sang chỉ có trong một cửa tiệm trên đường Tự Do, đồng hồ vuông mặt đen, mũ Mossant, cặp da, máy chữ, hút thuốc lá Philip Morris vàng loại King size, bật lửa Dupont, cơm Tây, rượu chát...
Vào giai đoạn đó, Nguyễn Ngọc Tú gặp tình yêu. Nhưng mối tình trắc trở. Người yêu ông tự tử và cuộc đời ông bắt đầu xuống dốc không phanh. Ông nằm luôn trong căn nhà bán thuốc phiện ở khu Monceaux, Tân Định. Ăn, hút và ngủ luôn trong nhà đó. Để có tiền hút, Tú bán dần đồng hồ, máy chữ, cặp da và trở thành người nghiện nặng. Những năm 1970, ông viết cho tuần san Thứ Tư của Nguyễn Đức Nhuận và nhiều báo khác với bút hiệu Ngọc Thứ Lang. Khi Nguyễn Đức Nhuận đưa cuốn The Godfather cho Ngọc Thứ Lang dịch, ông đã chọn tên Bố Già cho bản dịch của mình. Và cuốn sách trở thành tác phẩm ăn khách của Sài Gòn những năm 1971-72. Năm 1976, ông bị bắt đi phục hồi nhân phẩm ở Bình Triệu. Trung tâm cai ma túy nằm trong tòa nhà Tu viện Fatima. Một nữ ký giả ngoại quốc đến thăm Trung tâm ngạc nhiên khi biết Nguyễn Ngọc Tú, một con người thân tàn ma dại đang đứng trước mặt mình là dịch giả cuốn The Godfather của Mario Puzo. Cô nhà báo không tin. Và ông được phép về Sài Gòn mang cuốn sách dịch lên Trung tâm cho cô ký giả thấy là thật.
Người ta còn nhớ khi cuốn tiểu thuyết viết về tổ chức Mafia ở Hoa Kỳ của Mario Puzo được Ngọc Thứ Lang chuyển ngữ vào năm 1972 dưới tên Bố Già thì lập tức, như tác phẩm nguyên bản của nó, Bố Già trở thành cuốn sách ăn khách nhất thời bấy giờ. Mặc dù đó là thời điểm mà cuộc chiến Việt Nam đang bước vào những giây phút ác liệt nhất, thời mà Phan Nhật Nam viết Mùa Hè Đỏ Lửa.
Người Sài Gòn rất mê cuốn tiểu thuyết Bố Già, và chờ đợi xem cuốn phim thực hiện theo tác phẩm này, nhưng cho đến năm 1975, chưa người Sài Gòn nào được xem phim Bố Già do Marlon Brando đóng vai Don Corleone. Mặc dù như lời Hoàng Hải Thủy, ngay từ đầu năm 1975, người ta đã cho nhập cảng cuốn phim này vào Việt Nam, nhưng phim vẫn chưa được trình chiếu trước công chúng. Tại sao? Hoàng Hải Thủy cho biết vì những người nhập phim còn chờ đợi ngày lành tháng tốt mới đem ra chiếu để hốt bạc. Sự chờ đợi của những con buôn ấy không bao giờ trở thành hiện thực. Cuốn phim ấy đã đi qua và mãi hơn 20 năm sau người Sài Gòn mới được xem Bố Già trên băng video.
Với Mario Puzo, sau Bố Già ông vẫn không ngừng viết. Năm 1996, ông viết The Last Don – Bố Già Cuối Cùng, nhưng không mấy ăn khách, và tác phẩm cuối cùng của ông là Omerta (Luật Kín Miệng) được ấn hành năm 2000. Đó là cuốn sách mà tác giả không còn cơ hội nhìn thấy mặt mũi chính đứa con tinh thần của mình.
… Cho mãi tới gần đây, tháng 10/2024, khi ấn bản dịch The Godfather mới nhất của nhà xuất bản Đông A đem phát hành toàn quốc với giá bán lẻ 200 nghìn một quyển bìa mềm (1), người ta vẫn không thể tìm được chữ nào khác cho The Godfather, tên sách vẫn cứ là Bố Già. Mà không biết có ai nhớ Ngọc Thứ Lang. Cũng chẳng ai buồn nhớ, The Godfather đi qua cuộc đổi đời tại Việt Nam, đã được tái bản bao nhiêu lần!
SƯU TẦM.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét